تفسیر قراردادها

5/5 - (3 امتیاز)
۵/۵ - (۳ امتیاز)

تفسیر قرارداد لاجرم در هر قراردادی مطرح می شود. کامل ترین قراردادها در مواقع اختلاف به تفسیر نیاز پیدا می کنند. البته یک قرارداد محکم حقوقی معمولاً در اکثر موضوعات مورد اختلاف صراحت دارد و موجب می شود که تاب تفسیر کش دار و حقوق طرفین قرارداد فدای تفسیر سلیقه ای نشود.

اصول تفسیر قراردادها

تفسیر قراردادها بحث مفصلی در علم حقوق است و مکاتب مختلف علمی هم در زمینه روش و اصول تفسیر قراردادها وجود دارد. از جمله تفسیر منطقی و تفسیر موضوعی و تفسیر لفظی و غیره. صرف نظر از این مکاتب و مباحث تخصصی، خلاصه و ساده بخواهیم صحبت کنیم این است که به هر حال تفسیر قرارداد باید ناشی از تسلط به کل قرارداد و کل قوانین مربوطه و عرف موجود و ملاحظه ی تمام مواد و شرایط و قرائن لفظی و حالیه قرارداد باشد.

تفسیر قراردادها

تفسیر بر اساس قصد مشترک

بهترین تفسیر از یک قرارداد، نزدیک ترین تفسیر به قصد و بنای مشترک طرفین و منصفانه و عادلانه و منطقی و معقول است.

از سوی دیگر باید مطابق اصول حقوقی تفسیر قراردادها نیز باشد. مثلاً اصل بر بقای قرارداد است و بر این اساس تفسیر باید به سمت بقای قرارداد کشیده شود نه زوال قرارداد.

اما گاهی این ملاک ها در هم می پیچد و در این صورت کار داور مشکل می شود و در این جاست که هنر قضاوت و اجتهاد خود را نشان می دهد. مثلاً ممکن است عادلانه بودن تفسیر با اصل تفسیر لفظی از قرارداد هماهنگ نشود و یا تفسیر ملا لغتی از قرارداد و ظهور یک عبارت قرارداد با توافق بنایی طرفین ناسازگار شود.

مقام تفسیر کننده قرارداد بهتر است همان فرد تنظیم کننده قرارداد باشد. چرا که بیشترین تسلط را به قرارداد و بیشترین اطلاع را از مذاکرات مقدماتی و قصد و بنای طرفین دارد. بنابراین تنظیم قرارداد توسط وکیل قراردادها و توافق بر داوری او ضرورت و اهمیت دارد.

نمونه تفسیرهای حقوقی از قرارداد

نمونه های زیادی از تفسیر شخصی و سلیقه ای طرفین از قرارداد، کار را به اختلاف و دعوا کشانده است. مثلاً در یک قرارداد مشارکت در ساخت مالک علیه سازنده شرط کرده بود که کلیه هزینه های اوقاف به عهده سازنده باشد. سازنده وقتی برای موافقت اوقاف جهت اخذ جواز ساخت مراجعه می کند، متوجه می شود که ملک حدود ۵۰ متر اصلاحی دارد و باید معادل قیمت ۵۰ متر را به اوقاف بدهد که حدوداً ۱۵۰ میلیون تومان می شد. کار به اختلاف کشیده می شود و مالک می گوید در قرارداد کلیه هزینه های اوقاف ذکر شده است و سازنده نیز می گوید شامل هزینه اصلاحی و عقب نشینی نمیشود.

در این جا هنر تفسیر قرارداد خود را نشان می دهد که احقاق حق نماید. کار به داوری می کشد و داور تمام ملاک های تفسیر را لحاظ می کند نه فقط ملاک تفسیر لفظی (یعنی واژه کلیه هزینه های اوقاف).

در نهایت رای می دهد که اگر چه عبارت کلیه هزینه های اوقاف در قرارداد درج شده است، لکن این هزینه ها شامل هزینه اصلاحی و عقب نشینی نمی شود چرا که متعارف و قابل پیش بینی نبوده است و اساساً اگر سازنده بخواهد هزینه ۵۰ متر اصلاحی را خودش بدهد، در واقع تعادل ارزش آورده ی طرفین در ماده ۲ قرارداد به هم می ریزد. پس ببینید داور در کنار عبارت کلیه هزینه های اوقاف به ماده مربوط به ارزش آورده ها هم توجه کرده و این دو را در کنار هم دیده است.

نمونه دیگر از تفسیر اصولی قرارداد

و یا همیشه مورد اختلاف است که آیا جمله ی (کلیه خیارات سلب و ساقط گردید) شامل خیار تدلیس هم می شود؟؟ در این جا از یک طرف طبق قانون مدنی خیار تدلیس نیز مثل سایر خیارات قابل اسقاط است، فلذا عموم و اطلاق عبارت کلیه خیارات شامل خیار تدلیس هم می شود. اما از طرف دیگر کلاه نرفتن سر طرفین قرارداد نیز بنای قرارداد است و هیچ شخص دارای عقل و روان سالم مسلماً اگر بداند که تدلیس شده است، خیار تدلیس را ساقط نمی کند.

در این جا اطلاق و عموم کلیه خیارات با بنای قرارداد تعارض پیدا می کند. این جاست که ذهن خلاق و شم قضایی باید حکم کند که بنای قرارداد مقدم بر اطلاق قرارداد است و بر این اساس خیار تدلیس را به صرف درج عبارت اسقاط کلیه خیارات در قرارداد خصوصاً که جمله چاپی باشد، ساقط شده نداند مگر این که صراحتاً طرفین بنویسند که کلیه خیارات از جمله خیار تدلیس ساقط شد.

ما نمی گوییم خیار تدلیس ضمن عقد قابل اسقاط نیست بلکه حرف ما این است که عموم و اطلاق عبارت اسقاط کلیه خیارات شامل خیار تدلیس نمی شود به دلیل شرط بنایی صداقت در معاملات.

خلاصه این که خود طرفین قرارداد در وجدان خود بهترین تفسیر را از قرارداد دارند و هر کسی حساب کار خود را می داند. (کفی بنفسک الیوم حسیباً) ولی در این دنیا به امید وجدان طرف مقابل نمی توان ماند و باید با تنظیم قرارداد محکم راه را برای هرگونه تفسیر سلیقه ای مسدود و از وقوع اختلافات و دعاوی پیشگیری نمود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

9 دیدگاه در “تفسیر قراردادها
  • ۱۳۹۷-۱۱-۰۶ at ۸:۵۴ بعد از ظهر
    Permalink

    سلام درتنظیم قراردادمشارکت درساخت شرطی گذاشته شد مبنی بر اینکه اگرسازنده از بای توافق شده بسازد مقدار ۴۰% از بنای اضافه ساخته شده سهم مالک است، سوال. سازنده ازفا بنا ساخته و کل سهمالشرکه خودش را پیش فروش کرده حتلیه مالک حتما باید ابتدا عین را بخواهد ودر صورت صدور حکم به عین وعدم امکان تحویل بخاطر فروش تقاضای معادل ریالی نرخ روز را طبق نظر کارشناس بخواهد یا مستقیم بعد تایید کارشناسی به بنای اضافه میتواند مستقیم در خواست معادل ریالی را بخواهد

    Reply
    • ۱۳۹۷-۱۱-۰۹ at ۵:۰۴ بعد از ظهر
      Permalink

      با سلام
      اون شرط ظهور در این دارد که عین اضافه بنا متعلق به مالک است نه قیمت آن مگر از سایر شرایط قرارداد و اوضاع و احوال و عرف تفسیر دیگری برداشت شود.

      Reply
    • ۱۳۹۷-۱۱-۰۹ at ۵:۰۸ بعد از ظهر
      Permalink

      با سلام؛
      این شرط ظهور در این دارد که عین اضافه بنا متعلق به مالک است نه قیمت آن مگر از سایر شرایط قرارداد و اوضاع و احوال و مذاکرات و عرف و نحوه تقسیم نامه عادی و … تفسیر معادل ریالی برداشت شود.

      Reply
  • ۱۳۹۶-۰۹-۲۹ at ۷:۴۴ بعد از ظهر
    Permalink

    سلام بسیار عالی ،سلیس و کاربردی بود موید باشید.

    Reply
    • ۱۳۹۶-۱۰-۱۱ at ۱:۱۴ بعد از ظهر
      Permalink

      سلام
      تشکر ممنون

      Reply
  • ۱۳۹۶-۰۶-۱۸ at ۸:۲۴ قبل از ظهر
    Permalink

    با سلام خدمت استاد گرامی
    سوالی از خدمتتون داشتم اگر راهنمایی بفرمایید ممنون میشم
    در قرارداد ساخت ملکی که یکی از طرفین آن شرکت تعاونی مسکن کارکنان ستادی … می باشد اختلافی حاصل شده و طرف دیگر که عضو حقیقی می باشد خواهان الزام ایشان به تحویل و الزام به تنظیم سند است . در قرارداد مذکور بندی درج گردیده بدین صورت ( در صورت بروز اختلاف نظر فی مابین عضو و تعاونی : نماینده اتحادیه تعاونی ذیربط یا اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی استان تهران بعنوان داور مرضی الطرفین تعیین می گردد ) ماده ۷۲ اساسنامه .
    ایا بند مذکور با توجه به اینکه دو شخصیت حقوقی را به عنوان داور معین کرده است قابل ترتیب اثر است یا خیر ؟
    در صورت مثبت بودن مراحل درخواست از داور چگونه می تواند باشد . با تشکر فراوان

    Reply
    • ۱۳۹۶-۰۶-۲۰ at ۷:۲۷ بعد از ظهر
      Permalink

      با سلام
      با توجه به قید (یا) نمیتوان گفت که هر دو شخصیت داور هستند فلذا به نظر اینجانب هر کدام که زودتر داوری را قبول نمودند به عنوان داور مرضی الطرفین صلاحیت دارد و نوبت به داوری دیگری نمیرسد. مگر قرائن دیگری خلاف این تفسیر باشد.

      Reply
  • ۱۳۹۵-۰۷-۱۶ at ۱۲:۳۶ بعد از ظهر
    Permalink

    درود برشماباد که وقت میگذارید درمورد قراردادیکیازمفاد آن تغیر مشخصات باتراضی وتدوین صورت جامع بلا مانع میباشد اما.سازنده انباری ترسیمی نقشه ای که بهما داده باهمان مساحت باتیغهدو واحد نموده واصلا حیه گرفته درصورتی که ازدونفرhttp://iran-gharardad.com/category/articles-applicable-contract-law/ازشرکاهم وکالت نداشته دران مورد داور چه تصمیم میگیرد

    Reply
    • ۱۳۹۵-۰۷-۱۶ at ۴:۵۱ بعد از ظهر
      Permalink

      با سلام؛
      به معنی عدم انجام تعهد سازنده نسبت به آن دو نفر است.

      Reply